Trống Đồng Đông Sơn là một báu vật độc đáo đặc trưng của văn hoá Đông Sơn, văn hiến Văn Lang, biểu trưng của văn minh Viêt cổ huyền diệu, linh thiêng, gửi những mật mã- thông điệp của Tổ Tiên truyền cho đời đời con cháu. Ngày nay, nhiều thế hệ, chúng ta phải nghiên cứu rất công phu, không ngưng nghỉ, và không dễ nhận biết.
Nghệ thuật Đông Sơn là một nghệ thuật bản địa. Phi Hoa. Phi Ấn. Nó được phát triển qua nhiều ngàn năm trên vùng đất mang tên bốn giai đoạn văn hoá Văn Lang. Trống Đồng Đông Sơn dù phát hiện ở Trung Hoa, hay bất cứ nơi nào, thì chủ nhân làm ra nó vẫn là tộc Việt sinh sống từ cửa sông Mã đến vùng rừng núi Thanh Hoá- Hoà Bình.
Thông điệp trống đồng, ý nghĩa hoa văn trống đông sơn ngọc lũ
Nghiên cứu các hình ảnh nghệ thuật trên mặt Trống Đồng thấy ẩn tích Văn hoá tộc Việt. Là tác động công án Thiền Tâm Linh của Đạo Việt, nhiệm màu của Trời Đất trong vũ trụ. Mặt Trời ở trung tâm trống trùng hợp với quốc hiệu xưa của nước ta là Xích Quỉ, Viêm Việt. Xích là lửa đỏ. Viêm là xứ nóng. Vật biểu Chim hiện hình ảnh con người hoá trang bằng lông chim. Đàn chim như Tiên bay múa theo chiều tay trái là Con Rồng Cháu Tiên bay lượn trên cánh đồng lúa nước từ thời tiền sử Văn hoá Hoà Bình.
Đoàn người chim, hươu, nai trên các vòng Trống Đồng đều đi về phía trái, ngược chiều kim đồng hồ. Việt tộc trọng phía trái có nghĩa là trọng tình cảm, cảm xúc, sự tương giao, hoà hợp, hay tình yêu thương của con người với thiên nhiên, vạn vật. Đó là sức sáng tạo từ trực giác tâm linh của Tổ Tiên. Thắp đôi cánh Tiên bay lượn trong cõi vô cùng, nên thấy ngay cái chân lý tâm linh tả nhậm của bản thể vũ trụ, nhân sinh, trong khi khoa học mò mẫm bằng lý trí phải mất mấy ngàn năm, mà cũng chỉ tìm thấy những mảnh vụn tách rời của tấm hoạ đồ bí mật sự sinh tồn của vũ trụ.
Từng đôi nam nữ, cặp con đực, con cái, là hoà âm của tính lưỡng hợp giao hoà. Là hình ảnh từng nhịp đôi của văn hoá Việt, biểu lộ tâm thức hai chiều. Hình ảnh này ta còn thấy ở những hòn sỏi có hai dấu vạch song song, thuộc Văn hoá Bắc Sơn 5000 năm TCN. Địa vị con người là chủ nhân trong vũ trụ. Mọi người vui sống, giã gạo, nhảy múa, hát vang trời dậy đất trong cuộc diễu hành về hướng trái để hội nhập với lửa mặt trời thiêng của vũ trụ. Minh triết Thái Hoà trên mặt trống là mười sáu vòng bao gồm ba nhóm của Trời- Đất- Người. Bức tranh hoạ đồ Tâm Linh Việt khắc ghi trên mặt trống là cả một nghệ thuật sống của đạo lý Việt hiển hiện một chữ Hoà thật lớn lao. Minh triết Hoà bộc lộ rõ ràng. Mặt Trời ở giữa trung tâm là Hoà Trời là Hoà với nguồn ánh sáng Mặt Trời nuôi dưỡng vạn vật, sự sống muôn loài, sưởi ấm Mặt Đất. Những vòng người Hoà cùng thú vật hiền lành bé nhỏ, chính là Hoà với Đất.
Giữa cảnh Hoà Trời Đất Thiên Nhiên ấy, Con Người Hoà với Con Người. Mặt Trống Đồng diễn tả cảnh Con Người Hoà Trời Đất, Vạn Vật làm nên cuộc đại diễu hành thiêng liêng bất tận: Ta cùng Trời Đất ba ngôi sánh Trời- Đất- Ta đây một chữ đồng Triết lý nhân sinh, Minh triết tộc Việt, hàng chục nghìn năm TCN Tổ Tiên ta gửi cháu con. Ngày nay, không một lý sự nào thay thế nổi. Không phải học đâu xa. Không cần nhiều lời. Minh Triết Việt là Đạo Việt định ra Con Đường Tiến Hoá của giống nòi Việt Nam.
